Wizerunek smoka w kulturach świata

Wiele miast (374)
Wizerunek smoka w kulturach świata

Data: 2014-03-12 10:41:00 Czytano: 1434 razy

Powszechnie znana wszystkim postać smoka została w ostatnim czasie zdominowana przez obraz wykreowany na potrzeby kultury masowej. Znaczna część osób znajomość legend czy sposobu przedstawiania tego stworzenia utożsamia właściwie z tym, co zapamięta z różnych przekazów medialnych – chociażby podczas oglądania filmów z gatunku fantasy.

Reklama

Kreacja smoka popularyzowana przez media bywa zazwyczaj jednolita, gdyż pewne ustalone wzorce są notorycznie powielane. W gruncie rzeczy, zmieniają się jedynie detale. Wizerunek tej istoty sprowadza się zatem zwykle do olbrzymiego, skrzydlatego gada, który zieje ogniem i cechuje się złym charakterem lub błyskotliwym intelektem. Opis ten pasuje do wyobrażeń znanych z książek J.R.R. Tolkiena czy polskiej legendy o Smoku Wawelskim, ale nie jest tożsamy z podaniami występującymi w innych regionach naszego świata.

Jak rzeczywiście wygląda smok?

W zależności od tego, z jakiej kultury wywodzi się dany typ smoka, jego wizerunek i charakter różni się ze względu na posiadane cechy. Niektórzy sądzą, że źródłem stworzenia koncepcji wyglądu tychże stworzeń są znaleziska szczątków dinozaurów, lecz wielu znawców wskazuje również na ich domniemane pochodzenie od przeobrażonego, a także budzącego grozę węża. W większości przypadków, wspólną dla nich cechą są jednak ogromne rozmiary ciała oraz elementy wyglądu zaczerpnięte od innych zwierząt. Tam, gdzie smok był utożsamiany ze strachem i złymi mocami (np. w średniowiecznej Europie), posiadał wygląd łączący wszystko to, co ludzie odnajdywali w niepokojących oraz odrażających zwierzętach. W zależności od wersji była to synteza elementów takich, jak:

•    ciało węża (będącego alegorią szatana) lub salamandry (wiązanej z ogniem – siłą zniszczenia)
•    skrzydła na kształt tych występujących u nietoperzy
•    głowa drapieżnego ptaka (zazwyczaj orła albo sokoła)
•    przednie łapy lwa

W innych częściach świata, smoki miały zdecydowanie odmienny charakter, a co za tym idzie – ich wygląd nie posiadał już tak tendencyjnej postaci. W Chinach zróżnicowanie tych istot było największe, gdyż liczba znanych odmian smoków sięgała tam aż trzystu sześćdziesięciu. Większości z nich przypisywano bardzo zbliżone do siebie cechy fizyczne, które można też było spotkać u niektórych smoków japońskich. Ich ciała były bowiem wyjątkowo długie i pokryte łuskami, środek zwykle pochodził od żaby lub koguta, a ogon oraz zwieńczenie górne od węża. Za narząd słuchu smokom służyć miały jelenie rogi (pomimo faktu, że posiadały one uszy wołu). Orle szpony, a także tygrysie łapy stanowiły ich kończyny. Pysk natomiast zdobiła kozia broda. Wedle azjatyckiej koncepcji, oczy tychże istot były demoniczne i musiały mieć kolor żółty.

W Indiach popularnością cieszył się obraz smoka mający cechy delfina. W Persji potwór ten przybierał postać konia, a w cywilizacji Majów krokodyla powstałego z fauny wodnej (nazywany był tam Smokiem Wodnej Lilii).

Jaki charakter mają te skrzydlate i ziejące ogniem istoty?

Tak samo, jak w przypadku wyglądu, smocza osobowość nie jest jednoznaczna dla całego świata. Istnieje jednak pewna wspólna cecha występująca pod każdą szerokością geograficzną – w legendach bowiem smok był nieokiełznaną siłą, której człowiek obawiał się z tego powodu, że nie mógł nad nią zapanować (należy tutaj jednak zaznaczyć, że chińskie smoki dało się oszukać). W Europie, oprócz utożsamiania z nim lęków, kojarzono go również z Lucyferem, czego przesłankę stanowiła Apokalipsa św. Jana. Ludzie masowo wierzyli wówczas, że smok jest sprawcą grzechu.

epSos.de / Flickr.com

W wielu kulturach zestawiano osobowość tych stworzeń z siłami natury w sposób pozytywny, jak np. podejrzewano je o sprowadzanie życiodajnego deszczu czy przypisywano ich ujrzeniu dar zsyłania urodzaju. Smoki mogły być także obdarzane niszczycielską siłą, czego przykładem są te z wierzeń Japończyków – sprawcy groźnych tajfunów. Bardzo podobnie sprawa miała się tam, gdzie były one umiejscowione w mitach stworzenia i końca świata. W pierwszym przypadku, występowanie smoka w kosmogonii ma zwykle pozytywny charakter – przywołać warto tutaj azteckiego Quetzalcoatla. Ten Pierzasty Wąż oddzielił ląd od wody, wykradł od boga śmierci kości, z których wskrzesił ludzi, po czym podarował im pokarm w formie kukurydzy. W przypadku mitu końca świata zaś, wizerunek tej istoty przejawia się we wspomnianej już wcześniej chrześcijańskiej Apokalipsie św. Jana oraz w podaniach dawnych cywilizacji skandynawskich.

Wiele regionów, zwłaszcza azjatyckich, widzi w smokach symbol równowagi sił rządzących wszechświatem, a ich charakter jest znacznie bardziej neutralny. W przypadku Chin i części Japonii jest jednak przede wszystkim stworzeniem, które swoje motywacje opiera na kaprysach, zaś jego zachowanie bywa niejasne oraz nieprzewidywalne.

Magdalena Książek

www.TwierdzaWyobrazni.pl

Najnowsze

Popularne