Przebudzony umysł wypływa z natury człowieka, stworzonego na obraz Boga, zatem nawet człowiek upadły daje wgląd w jego naturę. Tęsknota nie do ukojenia wypływa z natury człowieka i oznacza połączenie umysłu z sercem, prowadząc do osiągnięcia wolnej jaźni oraz dorastania, czyli syntezy zmiany i ciągłości. Przebudzony umysł funkcjonuje w świecie moralnym, który stanowi rzeczywistość poza wszelkie predykaty. Rzeczywistość wysoce selektywnej świadomości zasługuje na określenie rzeczywistości prawdziwej, z której korzystają ludzie w stanie pełnej czujności,  ze wszystkimi jej wbudowanymi uczuciami  i uświęconymi  ideałami.

Chociaż rozdziały książki przyporządkowane  są do poszczególnych części, to jednak wszystkie posiadają identyczną strukturę. Każdy rozdział jest zestawieniem cytatów i pytań na dany temat. Można stwierdzić, że struktura książki odzwierciedla strukturę przebudzonego umysłu człowieka, posługującego się różnymi treściami podczas analizy danego zjawiska.

Przebudzony umysł wnikliwie analizuje Biblię, naturę Trójcy oraz grzechu.

Omawiając zagadnienia biblijne autor podkreśla znaczenie abstrakcyjnego myślenia, które zawiera w sobie elementy nadprzyrodzone.

W części zatytułowanej "Trójca", autor opisuje znaczenie modlitwy skierowanej do Trójcy Przenajświętszej.

Modlitwa porównywana do dzieła sztuki jest wartością fundamentalną dla przebudzonego umysłu.

Grzech  zawiera w  sobie zło, zainicjowane przez Adama i Ewę, jaźń oraz pychę. Przebudzony umysł rozumie, że ‘’Szatan umieścił przekonanie, że może być jak bogowie, żyjąc na własną rękę, jak gdyby sam siebie stworzył będąc swoim własnym panem wynajdując dla siebie jakiś rodzaj poza Bogiem oprócz Boga. I z tej beznadziejnej próby zrodziła się próba długiej, straszliwej historii człowieka usiłującego odnaleźć coś innego niż Bóg, co uczyni go szczęśliwym’’.

Chrześcijańskie zobowiązanie opiera się  na naturalnym porządku istnienia wyższego i potężniejszego dobra, jakim jest Bóg. Istnienie Boga potwierdza naturę chrześcijaństwa.

Pan Bóg nie toleruje intelektualnych próżniaków. Chrześcijaństwo opanowuje całkowicie mózg i umysł człowieka. Rozbudzony umysł chrześcijaństwem odnotowuje znaczący wzrost swojej własnej inteligencji, co zostało potwierdzone osobą Bunyana, który będąc niewykształconym, lecz głęboko wierzącym człowiekiem był w stanie napisać książkę.

W części zatytułowanej "Piekło", autor podkreśla że kusiciel pracuje zawsze nad jakąś rzeczywistą słabością w naszym systemie wartości.

Według C.S. Lewisa przebudzony umysł zakłada, że ‘’niebo znajduje się z definicji poza naszym doświadczeniem, lecz wszystkie jego opisy ,które mają być dla nas zrozumiałe, muszą się odwoływać do naszego doświadczenia”.

W części zatytułowanej "Miłość i seks", autor dzieli ją na podrozdziały tj. Przywiązanie i przyjaźń, Miłość i ostatni Seks - podziw

Według autora przywiązanie jest najpokorniejszym rodzajem miłości.

Według rozdziału zatytułowanego "Seks przebudzony", umysł zawiera w sobie idealizację cudzołóstwa, które  wynika z utylitaryzacji małżeństwa i idealizacji miłości seksualnej.

W przedostatniej części "Przyroda" jest częściowo dobra, częściowo zła.

W antologii Lewisa pt. ‘’Przebudzony umysł’’ zachwyciły mnie myśli autora pogrupowane tematycznie i zawarta w nich mądrość, do której odnieść się może każdy z nas, którzy przeczytali lub dopiero przeczytają jego książkę.

______________________
Autor: C.S. Lewis
Tytuł: Przebudzony umysł
Wydawnictwo: Esprit 2014